खोरेत रोग भनेको आर्थिक दृष्टिकोणले महत्वपूर्ण महामारीजन्य अति छिटो विषाणुयुक्त पशु रोग हो। यस रोगले खुरफट्टा जनावरहरु जस्तै गाई-भैँसी, भेँडा, बाख्रा, बङ्गुर लगाएत जनावरहरुलाई असर गर्दछ। 

खोरेतको कारक तत्व पिकोर्ना  (Picorna) समूहको एप्थो भाईरस (Aptho virus ) हो ।यो विश्वको सबैभन्दा सानो विषाणु हो।यस विषाणुका धेरै रुप हुन्छन( FMD type O, A, C, Asia 1, SAT 1, SAT2, SAT3 ) र रुप बदलिरहने हुन्छ ।

संसारमा सबैभन्दा धेरै पाइने खोरेत रोगको सेरोटाइप 'ओ' हो। खोरेत रोगमा एउटा सेरोटाइप विरुद्ध खोप लगाउँदा अर्को सेरोटाइपको विरुद्ध रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता उत्पादन हुँदैन। 

खोरेत विषाणु एकल-स्ट्र्यान्डेड, प्लस-सेन्स आर.एन.ए विषाणु हो जसमा लगभग ८५०० बेस पेएरहरुलाई ४ वटा संरचनात्मक प्रोटिनहरुले घेरेको हुन्छ भने बाहिय सतहमा आइकोसा हेड्रल क्याप्सिड हुन्छ।

नेपालमा खोरेत रोग सूचिकृत पशु रोगका रुपमा रहेको छ जसको अर्थ हुन्छ यो रोग नेपालमा आर्थिक हिसाबले महत्वपूर्ण सीमाबिहीन पशु रोग हो।

नेपालमा हाल खोरेत रोगका सेरोटाइप O र A सक्रिय रूपमा रहेका छन्। आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ देखि २०८०/०८१ सम्म मुख्यतया सेरोटाइप O मात्र प्रचलनमा थियो। तर, आर्थिक वर्ष २०८१/०८२ मा सेरोटाइप A पनि पुष्टि भएको छ।

खोरेत रोग निदानका लागि सबैभन्दा उपयुक्त नमुनाहरू;

• मुख, जिब्रो, गिजा र खुर वरिपरिको ताजा घाउको स्वाब एवं तन्तु नमुना एवं मुख वरिपरि आउने पानी फोका भित्रको झोल
• सिरम (रोग लागेको पछिल्लो अवस्थामा)
• मरेको पशुको लिम्फनोड, फियो, मुटु आदी।

खोरेत रोगका लागि विभिन्न सिरोटाइपहरु विरुद्ध खोपहरु उपलब्ध रहेको छ।

 खोरेत बिरुद्धको खोप तालिका:

खोरेत खोपलाई सामान्यतया +२°C देखि +८°C तापक्रममा भण्डारण गर्नुपर्छ।

खोरेत रोगको खोपले करिब ६-८ महिनासम्म रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता प्रदान गर्दछ। त्यसैले, हरेक ६ महिनामा (वर्षमा दुई पटक) खोप लगाउन सिफारिस गरिन्छ।